ก่อนที่ Y2K จะมาเป็นวลีฮิตติดปาก ทุกคนรู้หรือไม่ว่าคำนี้เคยสร้างความปวดหัวให้คนทั้งโลกมาแล้ว

จนถึงขนาดที่องค์กรและหน่วยงานต่างๆ ยอมลงทุนเพื่อใช้เงินเตรียมรับมือกับปัญหานี้ไปกว่า 3 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐ หรือประมาณ 10 ล้านล้านบาท ก่อนที่จะกลายมาเป็นส่วนหนึ่งของรากฐานนวัตกรรมให้เราได้ใช้งานมาจนถึงปัจจุบัน

เวลานี้ภาพในหัวของคำว่า Y2K หรือ ‘Year 2 thousand’ ก็คงอยู่ในรูปแบบของแฟชั่นที่มากับสีสันสดใส มีความเมทัลลิก หรือบางครั้งก็กลับมาอยู่ในรูปแบบขององค์ประกอบศิลป์ที่มีเอกลักษณ์แวววับเหมือนแผ่นซีดี หน้าจอของ Microsoft Windows 9X หรือภาพพิกเซลที่ทำให้เราหวนคิดถึงวัยเด็กตอนที่กำลังเล่นวิดีโอเกมอาร์เคดอย่างเอาจริงเอาจัง เห็นอย่างนี้แล้วเคยสงสัยกันไหมว่าทำไมเทรนด์ Y2K ส่วนใหญ่ถึงให้ความรู้สึกที่สื่อถึงคอมพิวเตอร์ในยุคเก่าๆ กัน

ขอเล่าแบบสรุปสั้นๆ โดยย้อนกลับไปยังปี 1960 - 1980 ที่มีการเขียนโปรแกรมคอมพิวเตอร์ขึ้นมา ในตอนนั้นวิศวกรก็ไม่ได้คิดว่าโปรแกรมจะถูกใช้อย่างยาวนาน บวกกับการบันทึกข้อมูลในเวลานั้นมีมูลค่าที่สูงมาก จึงตัดสินใจออกแบบปฏิทินให้แสดงเลขปีออกมาในรูปแบบของเลข 2 หลัก เช่น ปี 1973 คอมพิวเตอร์ก็จะแสดงผลออกมาเป็นเลข 73 ทำให้ปัญหาตกมาอยู่ในช่วงของการเปลี่ยนผ่านจากปี 1999 สู่ปี 2000 เพราะในสายตาของคอมพิวเตอร์จะเหมือนกับการเปลี่ยนจาก 99 ไป 00 ซึ่งมันก็คือ Bug ที่ทำให้เวลาย้อนกลับไปยังปี 1900 นั้นเอง

แต่เลขปีผิดแค่นี้ ทำไมทั่วโลกถึงกับต้องวางแผนรับมือด้วยเงินที่สูงมากขนาดนั้น?
ก็เพราะหน่วยงานในเวลานั้นต่างเก็บข้อมูลลงในคอมพิวเตอร์เป็นหลัก ดังนั้นข้อมูลอะไรก็ตามที่เกี่ยวข้องกับวันที่จึงพบปัญหา ไม่ว่าจะแวดวงธุรกิจ ธนาคาร การแพทย์และสาธารณูปโภค ยกตัวอย่างให้เห็นภาพ ให้ลองนึกถึงวันที่ธนาคารไม่สามารถเรียกเก็บค่าดอกเบี้ยได้เพราะเวลาถูกย้อนกลับไปทำให้ดอกเบี้ยติดลบ ตารางเที่ยวบินพากันถูกยกเลิกเพราะระบบย้อนไปก่อนที่จะเกิดการจองตั๋วด้วยซ้ำ ไปจนถึงโรงไฟฟ้าที่เมื่อวันเวลาผิดพลาดก็ทำให้ระบบตรวจสอบความปลอดภัยต่างๆ พากันหยุดทำงาน

เหล่าโปรแกรมเมอร์และหน่วยงานทั้งโลกที่เห็นสัญญาณเตือนก็ได้เตรียมแผนรับมือกับปัญหานี้โดยใช้งบประมาณไปสูงถึง 3 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งตอนนั้นไทยเองก็ไม่อาจหลีกหนีปัญหา Y2K ได้เช่นกัน มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์จึงร่วมมือกับกระทรวงอุตสาหกรรมจัดตั้งสถาบัน SMEs แห่งแรกของประเทศไทยในวงเงิน 280 ล้านบาท ภายใต้ชื่อโครงการจ้างบัณฑิตเพื่อพัฒนาโปรแกรมคอมพิวเตอร์ สำหรับหน่วยงานราชการเพื่อรองรับปัญหาปี ค.ศ. 2000 (Y2K)

จากโครงการนี้ทำให้เกิดการจ้างงานในกลุ่มคนที่มีศักยภาพตรงกับความต้องการของตลาดแรงงานในอนาคต มีเป้าหมายเพื่อพัฒนาโปรแกรมใหม่ๆ ในการกระตุ้นให้ตลาดซอฟต์แวร์มีความมั่นคง ซึ่งจะเป็นผลประโยชน์โดยตรงไปยังกลุ่มธุรกิจ SMEs อีกทั้งยังเป็นแผนการที่มีความร่วมมือจากฝั่งรัฐบาลในการบรรเทาการว่างงานของนักศึกษาระดับปริญญาตรีถึง 10,000 คน

สำหรับประชาชนทั่วไป ประเทศก็มีแผนรับมือกับความวุ่นวายที่คาดว่าจะเกิดขึ้น โดยสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) กระทรวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและสิ่งแวดล้อม หรือ NECTEC ที่เรารู้จัก ก็ได้มีการสร้างเว็บไซต์เฉพาะกิจขึ้นมา ซึ่งใครอยากลองเล่นก็กดเข้าไปที่ http://y2k.nectec.or.th/center/index.html ได้เลย โดยในเว็บไซต์นี้จะมีแนวทางแก้ไขปัญหาตั้งแต่คอมพิวเตอร์ส่วนบุคคล บทความประเด็น Y2K ที่น่าสนใจ หรือคำถามที่พบบ่อย ทั้งทางด้านการจัดการ ด้านเทคนิคหรือกฎหมาย ไปจนถึงสรุปการประชุมจากรัฐบาลให้ทุกคนสามารถติดตามความคืบหน้าได้ทั้งหมด

หากจะสรุปว่าการมาถึงของคอมพิวเตอร์ เป็นเหมือนจุดเริ่มต้นที่ก่อให้เกิดการพัฒนาสู่ยุคแห่งเทคโนโลยีก็ฟังดูไม่ผิดนัก ปัญหาที่เกิดขึ้นเองก็ช่วยให้เกิดรากฐานแห่งนวัตกรรมที่เราจะต้องมองไปยังอนาคตข้างหน้า และเตรียมพร้อมรับมือกับความเปลี่ยนแปลงต่างๆ ผ่านการคาดการณ์อนาคตอย่างที่ NIA เองก็มีหน่วยงานที่จัดตั้งขึ้นมาเพื่อดำเนินงานด้านนี้โดยเฉพาะซึ่งก็คือ “สถาบันการมองอนาคตนวัตกรรม (Innovation Foresight Institute: IFI)” ที่ทำหน้าที่ในการมองอนาคตทิศทางนวัตกรรมที่สร้างความเปลี่ยนแปลงต่อระบบเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อมและชีวิตความเป็นอยู่ของผู้คนในอนาคต โดยใช้ข้อมูลจากทั้งอดีตและปัจจุบัน เพื่อนำมาวิเคราะห์และเตรียมรับมือต่อการเปลี่ยนแปลงต่างๆ ให้เป็นข้อมูลสำหรับทั้งผู้ประกอบการและคนทั่วไปได้รับทราบ

เมื่อได้รู้อย่างนี้แล้วเชื่อว่าพอทุกคนได้เห็นที่มาของสีสัน ลักษณะตัวอักษร และองค์ประกอบศิลป์ต่างๆ ของ Y2K ก็จะเข้าใจถึงที่มาว่าเป็นยุคสมัย ไม่ใช่แค่เสื้อผ้า ท่าถ่ายรูป บทบาทของคอมพิวเตอร์หรืออินเทอร์เน็ตเพียงเท่านั้น แต่มันคือการก้าวเข้าสู่ยุคของเทคโนโลยีซึ่งได้กลายมาเป็นองค์ประกอบด้านนวัตกรรมต่างๆ ที่อยู่ในมือพวกเราอย่างทุกวันนี้

อ้างอิงข้อมูลจาก :
https://education.nationalgeographic.org/resource/Y2K-bug
https://techsauce.co/saucy-thoughts/what-is-y2k-bug
https://www.ryt9.com/s/prg/187237
http://y2k.nectec.or.th/center/index.html
https://www.blockdit.com/posts/5ff9b367f55ecd0d011c3cda