สัญญาณการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ของธนาคารไทย

ไม่นานมานี้ ธนาคารไทยพาณิชย์ จำกัด (มหาชน) เดินหน้าปรับเปลี่ยนแปลงโครงสร้างการดำเนินงานของกลุ่มธุรกิจการเงินในเครือ โดยจัดตั้งบริษัท เอสซีบี เอกซ์ จำกัด (มหาชน) หรือ SCB^X ในตลาดหลักทรัพย์แทนหุ้นของธนาคารไทยพาณิชย์  และทำการแลกหุ้นให้ผู้ถือหุ้น SCB ไปเป็นผู้ถือหุ้น SCB^X แทน โดยจะมีการจ่ายปันผลให้ SCB^X ช่วงกลางปี พ.ศ. 2565 จำนวน 70,000 ล้านบาท สำหรับนำไปใช้ลงทุนในกิจการใหม่ การดำเนินตามแผนปรับโครงสร้าง ค่าใช้จ่ายในการดำเนินธุรกิจ และการจ่ายเงินปันผลตามนโยบายของกลุ่ม นอกจากนี้ ที่ผ่านมา SCB ก็ได้มีการประกาศการจัดตั้งกองทุนสำหรับร่วมลงทุน ขนาด 600 – 800 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ร่วมกับเครือซีพี และร่วมกับ AIS จัดตั้ง AISCB ด้วยทุนจดทะเบียน 600 ล้านบาท  เพื่อขยายขอบเขตการลงทุน และเพิ่มความยืดหยุ่นในการให้บริการด้านดิจิทัลต่าง ๆ ของเครือ SCB โดยเฉพาะอย่างยิ่งเพื่อความคล่องตัวในการประกอบธุรกิจเทคโนโลยีด้านบล็อกเชน (Blockchain) และ DeFi (ดีไฟ) ของเครือ จึงเป็นที่น่าสังเกตว่าอะไรเป็นสาเหตุที่ทำให้ SCB ตัดสินใจเปลี่ยนแปลงกลยุทธ์ครั้งใหญ่นี้

เปรียบเทียบ Decentralized Finance (DeFi) กับระบบธนาคารในปัจจุบัน

DeFi (ดี-ไฟ) เป็นแนวคิดด้านระบบการเงินที่ไม่อาศัยตัวกลางอย่างธนาคาร ซึ่งจะแตกต่างจากระบบการเงินและธนาคารในปัจจุบันอยู่หลายด้าน เช่น ระบบการเงินในปัจจุบันธนาคารหรือสถาบันการเงินมีหน้าที่สำคัญในการตรวจสอบและเก็บข้อมูลธุรกรรมทางการเงินและสินทรัพย์ของเจ้าของสินทรัพย์นั้น ในขณะที่ DeFi ใช้เทคโนโลยีบล็อกเชน ทำให้ทุกคนในโลกออนไลน์สามารถเข้าถึงและตรวจสอบข้อมูลธุรกรรมการเงินได้โดยไม่ต้องอาศัยตัวกลางอย่างธนาคารเพื่อยืนยันข้อมูลดังกล่าว นอกจากนี้ DeFi ยังมีระบบ Smart Contract ที่ช่วยซื้อขายสินทรัพย์แบบอัตโนมัติผ่านการกำหนดเงื่อนไขต่าง ๆ ด้วยระบบของบล็อกเชน ทำให้การทำธุรกรรมทางการเงินไม่จำเป็นต้องอาศัยตัวกลางในการกำกับควบคุมอีกต่อไป  อีกทั้งภายใต้ระบบการเงินในปัจจุบัน ธนาคารหรือสถาบันการเงินเป็นผู้เก็บรักษาและนำสินทรัพย์เหล่านั้นไปใช้ประโยชน์ โดยที่เจ้าของสินทรัพย์ไม่สามารถเข้าไปมีส่วนร่วมในการบริหารสินทรัพย์หรือรับรู้ว่าสถาบันการเงินบริหารจัดการสินทรัพย์เหล่านั้นอย่างไร และธนาคารหรือหน่วยงานกำกับควบคุมอาจมีสิทธิจะสั่งห้ามมิให้ซื้อขายหรือเคลื่อนย้ายสินทรัพย์เหล่านั้น ในขณะที่ผู้ใช้ระบบ DeFi สามารถควบคุมและบริหารสินทรัพย์ของตัวเองได้ตลอดเวลา สามารถลงทุนที่ไหนก็ได้ในโลก และได้รับค่าธรรมเนียมในการซื้อขายสินทรัพย์ที่ถูกลงอย่างมากเมื่อเทียบกับระบบการเงินแบบเดิม เนื่องจากไม่ต้องเสียค่าธรรมเนียมให้สถาบันการเงิน จุดเด่นของ DeFi ที่สำคัญอีกจุดหนึ่งคือการที่ DeFi ถูกพัฒนาบนรากฐานของการใช้เงินดิจิทัล (Cryptocurrency) เพื่อใช้เป็นตัวกลางในการแลกเปลี่ยน เก็บมูลค่าของสินทรัพย์ที่มีอยู่ และการทำธุรกรรมทางการเงินต่าง ๆ ในทางกลับกันระบบการเงินและการธนาคารในปัจจุบันยังคงตั้งอยู่บนพื้นฐานของเงินกระดาษ (Fiat Money) เป็นส่วนใหญ่ เนื่องจากรัฐบาลของแต่ละประเทศสามารถควบคุมปริมาณเงินที่จะพิมพ์ขึ้นมา ตามสภาพเศรษฐกิจของประเทศได้ ถึงแม้จะทำให้มูลค่าที่แท้จริงของเงินกระดาษอาจมีค่าน้อยลงในระยะยาวหากเกิดวิกฤตเศรษฐกิจเป็นประจำ

ภาพอนาคตที่เกี่ยวกับ DeFi ในประเทศไทย

ในมุมหนึ่งหากคนไทยนิยมและยอมรับการใช้เงินดิจิทัลมากกว่าในปัจจุบัน เราอาจจะเห็นธนาคาร สถาบันการเงิน หรือภาคธุรกิจอื่นที่ไม่สามารถปรับตัวได้ทันค่อย ๆ ล้มหายตายจากไป ในกรณีสุดโต่งที่สุดเงินกระดาษอาจกลายเป็นเพียงแค่ของสะสมเท่านั้น DeFi จะเข้ามาเป็นมาตรฐานการทำธุรกรรมทางการเงินของไทย กฎหมายไทยจะถูกปรับปรุงและเปลี่ยนแปลงให้ทันเทคโนโลยีและนวัตกรรมที่เกิดจาก DeFi ใหม่ ๆ ในอนาคต รวมถึงการคิดวิธีกำกับดูแลไม่ให้เกิดการเอาเปรียบผู้บริโภคมากจนเกินไป เนื่องจากผู้ใช้สามารถเข้าถึงแพลตฟอร์มการลงทุนหรือสกุลเงินดิจิทัลของทั่วโลกได้ โดยบางแหล่งการลงทุนอาจมีปัญหาด้านความปลอดภัย หรือการฉ้อโกง สำหรับภาคอุตสาหกรรมและวิสาหกิจเริ่มต้น การเข้าถึงแหล่งเงินทุนจาก DeFi จะทำให้ต้นทุนทางการเงินของบริษัทลดลง ส่งผลให้บริษัทสามารถหาเงินสนับสนุนเพื่อทำนวัตกรรมได้ทันต่อความต้องการของผู้บริโภคที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว ไม่สูญเสียความสามารถในการแข่งขันในเวทีโลก 

แต่ในทางกลับกันหาก DeFi ถูกนำไปใช้อยู่ในวงจำกัด โดยเฉพาะอย่างยิ่งในหมู่นักลงทุน หรือผู้ที่มองว่าเงินดิจิทัลเป็นเสมือนตัวเลือกหนึ่งในการลงทุนหรือการหาผลตอบแทนของเงินเย็นที่ตนเองมีอยู่เท่านั้น ซึ่งอาจจะทำให้ต้องทบทวนดูว่าทรัพยากรที่ใช้ในการบริหารจัดการระบบ DeFi เช่น พลังงาน หรือโครงสร้างทางด้านฮาร์ดแวร์หรือซอฟต์แวร์ ได้ถูกใช้ไปอย่างคุ้มค่าหรือไม่เนื่องจากมีเพียงคนส่วนน้อยที่ได้ประโยชน์นั่นเอง

ไม่ว่าอนาคตของ DeFi จะเป็นรูปแบบไหน ก็มีข้อควรระวังที่ผู้ใช้งานจะต้องศึกษาก่อนหลายประเด็น โดยเฉพาะระบบรักษาความปลอดภัยที่เกี่ยวข้องกับระบบ DeFi เช่น “Hardware Wallet” ซึ่งจะเก็บข้อมูลยืนยันตัวตน “Private Key” ของผู้ที่จะใช้บล็อกเชน หรือ Software Wallet ในการแลกเปลี่ยนที่ให้บริการซื้อขายสินทรัพย์ดิจิทัลต่าง ๆ ว่ามีความปลอดภัยมากน้อยเพียงใด สามารถยืนยันตัวตนผู้ซื้อผู้ขายได้จริงหรือไม่ นอกจากนี้ ยังมีความเป็นไปได้ในการเกิด “51% Attack” หรือการที่กลุ่มใดกลุ่มหนึ่งสามารถมีความสามารถในการคำนวณ hash (ระบบที่ใช้ในการยืนยันการซื้อขาย) มากกว่า 51% ของระบบบล็อกเชนนั้น โดยเฉพาะบล็อกเชนขนาดเล็ก ซึ่งจะทำให้กลุ่มนั้นสามารถแก้ไขข้อมูลการซื้อขายได้ทำให้กลุ่มมิจฉาชีพสามารถทำเงินจากการซื้อขายสินทรัพย์ที่ตนเองไม่ได้เป็นเจ้าของได้ หรือความเป็นไปได้ที่รัฐบาลทุกประเทศจะทำการแบนสกุลเงินดิจิทัลแบบ DeFi ทุกสกุลพร้อมกัน เป็นต้น

อนาคตเป็นสิ่งที่เปลี่ยนแปลงได้อย่างรวดเร็วและคาดเดาได้ยาก ดังนั้น การคาดการณ์อนาคต (Foresight) จึงเป็นหนึ่งในเครื่องมือที่จะช่วยเตรียมความพร้อมให้องค์กรสามารถรับมือกับความเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ เช่น การก้าวข้ามขีดจำกัดของเทคโนโลยีในปัจจุบัน หรือ การเปลี่ยนแปลงของความต้องการของผู้บริโภคครั้งใหญ่ เป็นต้น “DeFi” เป็นอีกหนึ่งตัวอย่างที่เห็นได้ชัดถึงการเปลี่ยนแปลงแบบพลิกโฉมของธุรกรรมทางการเงินที่องค์กร หรือประชาชนทั่วไปควรให้ความสำคัญ และเริ่มศึกษาข้อมูล เพื่อเตรียมรับมือกับความเปลี่ยนแปลงที่กำลังจะเกิดขึ้นในอนาคตอันใกล้

แหล่งที่มา

• https://hedera.com/learning/what-is-decentralized-finance?gclid=Cj0KCQjwqKuKBhCxARIsACf4XuHH3w1cq7pUZyYkU1BqZ-ubtG7a3QjBPVGDI0FXKQjCckfynFKsVa8aAr4AEALw_wcB 
• https://ethereum.org/en/defi/ 
• https://mgronline.com/stockmarket/detail/9640000095418 
• https://www.kaohoon.com/news/479591 
• https://www.bangkokbiznews.com/business/961676

บทความโดย

กฤษภาส กาญจนเมฆานันต์ 

นักกลยุทธ์นวัตกรรมอาวุโส ฝ่ายยุทธศาสตร์นวัตกรรม สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (องค์การมหาชน)